ضرورت نگاه فرهنگی به آمارهای کشور

در متون مدیریتی، هر جا سخن از آمار به میان می آید، در پی آن جمله هایی می بینیم مانند »آمار، اساس برنامه ریزی است« یا »آمار، زیربنای برنامه ریزی است«. در تبیین نقش و وظیفه ی آمار گفته می شود که آمار همچون چراغی است برای روشن کردن نقاط تاریک تصمیم گیری صریح و بی ابهام فرد تصمیم گیرنده. شاید بهتر باشد که گفته شود آمار، زیربنای همه ی حرکت هایی است که در سازمان ها انجام می گیرد و در صورتی که آمار قابل اطمینان در سازمان وجود نداشته باشد، برنامه ریزی با مشکل روبه رو خواهد شد و امکانات موجود در مسیر درست به کار گرفته نخواهد شد. از سوی دیگر واضح است که آمار، مهم ترین ابزار ارزیابی عملکرد است، که این خود پایه ای برای برنامه ریزی های آینده و یکی از عوامل اصلی سیاست گذاری و مدیریت در هر سازمان محسوب می شود؛ مقوله ای که ارزش آن روزبه روز بیش تر روشن می شود. بی تردید، برنامه ریزی متکی بر آمارهای درست و دقیق و به موقع، یکی از رموز موفقیت و پیشرفت سازمان ها است. آنچه روشن است این که در کشور ما مرکز آمار ایران مسئول ارائه ی آمارهای کشوری است و تلاش هایی برای تولید آمار درست و ارائه ی آمارهای دقیق و بهنگام در این مرکز انجام گرفته است. همه ساله طرح های آماری متعددی در موضوعات مختلف اجرا می شوند که می توانند پاسخ بسیاری از پرسش ها باشند. همچنین کتاب ها و گزارش های آماری مختلفی منتشر می شوند که به ارائه ی آمارهای ثبتی در کشور می پردازند و با استناد به آن ها می توان برنامه ریزی های قابل اعتمادتری انجام داد. از جمله ی این طرح ها و گزارش ها می توان به طرح سرشماری عمومی نفوس و مسکن در کشور اشاره کرد. نتایج سرشماری نفوس و مسکن، یکی از بهترین ابزارهای شناخت ویژگی های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشورها برای برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی خدمات و فعالیت های ملی و منطقه ای است. نتایج این طرح، اگرچه ظاهری اجتماعی-اقتصادی دارد، نشان دهنده ی نگاه فرهنگی رایج در کشور و سبک زندگی ایرانیان است. اما این که نتایج این طرح، چه قدر در برنامه های کشور مورد استفاده قرار می گیرد، جای بررسی و پژوهش دارد. در یکی از گزارش های تهیه شده بر اساس نتایج این طرح که در سومین شماره ی مجلّه ی آمار، تحت عنوان »نتایج سرشماری های عمومی نفوس و مسکن با تأکید بر سرشماری سال ۱۳۹۰« منتشر شده است، آمارهای قابل تأملی وجود داشت که به نظر می رسد می تواند برای برنامه ریزی های کشوری با نگاه ملی و منطقه ای، کاربردهای فراوانی داشته باشد. اشاره ی مجدد به آن ها در این متن، تأکیدی بر میزان اهمیت آمار در برنامه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، و پررنگ تر کردن اهمیت بررسی این موارد در برنامه ریزی های شهری و کشوری است. با نگاهی به نتایج آمارهای جمعیتی کشور و تغییرات آن در سال های اخیر می توان به حقایق قابل تأملی دست یافت، که چنانچه برنامه ی اساسی برای آن ها وجود نداشته باشد و شرایط از کنترل خارج شود، آینده ی خوبی در پیش رو نخواهد بود. به عنوان مثال، در مقاله ی منتشر شده، اشاره به افزایش روند شهرنشینی در نیم قرن اخیر شده و از نظر استانی، تهران بالاترین رتبه ی جمعیت استانی را در کشور دارا است. خالی از لطف نیست که بدانیم ۱۶٫۲ درصد از جمعیت کشور در تهران سکونت دارند. این در حالی است که این استان، ۰٫۸ درصد از مساحت کشور را داراست.